Ben Brumagne van Forest To Plate raapt wilde eetbare eikels voor Wildchefs Project met Chef Pieter-jan-lint. Foto Yuri Andries

FR: CHÊNE
ENG: OAK
DUI: EICHEN

FAMILIE: NAPJESDRAGERSFAMILIE OF FAGACEAE

EETBARE DELEN

Zaden

BOTANISCHE BESCHRIJVING

Er bestaan over het hele noordelijke halfrond zo’n achttien verschillende soorten eiken. Bij ons vind je de zomereik en de wintereik.

Hoe herkennen?

• De boom wordt tot 45 meter hoog

• Bladeren zijn gelobd

• Je vindt ze vaak in bossen of alleenstaand

• De typische eikels zijn een goed herkenningsteken

ALGEMENE BESCHRIJVING

In Iran ontdekte ik dat eikels een grote rol hebben gespeeld in het dieet van de Perzen. Zelfs tot enkele generaties geleden, toen er nog nomadische volkeren waren, werden eikels gebruikt om brood van te maken. 

Na veel opzoekingswerk werd het steeds duidelijker dat eikels niet alleen gegeten werden in tijden van hongersnood, zoals bij vele wilde planten eerder gedacht werd, maar dat het een ontzettend grote rol heeft gespeeld in alle samenlevingen op het noordelijk halfrond. Van Noord-Amerika, tot grote delen van Europa, het Midden Oosten en landen als Japan en Korea in Azië, zijn er overal archeologische vondsten gedaan waarbij ettelijke duizenden eikels gevonden zijn. Dat bevestigen enkele geschreven bronnen van bijvoorbeeld de Grieken. Ook in België en Nederland blijkt uit gevonden eikelresten dat de eik duizenden jaren geleden een grote plaats had in onze samenlevingen. Tot voor kort werden eikels zelfs nog in de keuken gebruikt in Spanje, Italië en Griekenland.

Eikels verdwenen, met de opkomst van allerlei graansoorten, uit ons dieet. Waarschijnlijk ook vanwege de tannines of looistoffen, die een bittere smaak geven en na een grote hoeveelheid tot uitdroging kunnen leiden. Deze stoffen zijn echter wateroplosbaar en kunnen na lang weken of koken verdwijnen.

Dus waarom deze proteïnebron niet herintroduceren in onze voeding? Ze bevatten heel wat eiwitten en mineralen als calcium en kalium.

IN DE KEUKEN

Zelf maak ik er meestal eikelburgers mee, na ze lang te hebben geweekt in water. Maar je kan ze ook vermalen tot meel en verwerken in koekjes, brood, koffie of pasta.

Let op: Te veel aan de in eikels te vinden tannines (looistoffen) kunnen voor uitdroging zorgen. 

Bronnen: 

• IRON AGE ACORNS FROM BOEZINGE (BELGIUM):
  THE ROLE OF ACORN CONSUMPTION IN PREHISTORY, KOEN DEFORCE · JAN BASTIAENS · HANS VAN CALSTER · SOFIE VANHOUTTE 

• Compendium van rituele planten in Europa, Marcel de Cleene, Marie Claire Lejeune p336

• Garden genetics: teaching with edible plants / Elizabeth Rice, Marianne Krasny, and Margaret Smith

• Ethnobotanical review of wild edible plants in Spain

  JAVIER TARDÍO1

  *, MANUEL PARDO-DE-SANTAYANA2† and RAMÓN MORALES2

• Oak the frame of civilization, William Bryant Logan